Problemy z zatokami, takie jak nawracające bóle i stany zapalne, mogą mieć wiele przyczyn. Jednym z kluczowych czynników, które znacząco wpływają na ich stan, jest jakość powietrza, którym oddychamy. Zanieczyszczenia takie jak smog, pyły czy pyłki roślin, mogą nasilać problemy z zatokami, prowadząc do rozwoju stanów zapalnych i ostrego bólu zatok czołowych. W jaki sposób zanieczyszczenia wpływają na stan zatok, jakie kroki można podjąć, aby złagodzić ból i chronić się przed szkodliwym wpływem powietrza.

Zatoki i ich funkcje

Zatokami nazywa się niewielkie, wypełnione powietrzem przestrzenie zlokalizowane w obrębie twarzoczaszki. Pełnią kilka istotnych funkcji, m.in. chronią struktury mózgowia i biorą udział we wzmacnianiu głosu.

Wyściełająca zatoki błona śluzowa może ulec podrażnieniu w kontakcie z alergenami lub zanieczyszczeniami, co prowadzi do powstawania stanu zapalnego, a co za tym idzie – bólu i nadmiernej produkcji śluzu.

Jak zanieczyszczenia powietrza wpływają na zatoki?

Zanieczyszczenia powietrza mające największy wpływ na zatoki to:

• smog – mieszanka pyłów zawieszonych, gazów i innych szkodliwych substancji. Zawieszone w nim drobiny pyłów są na tyle małe, że przenikają do układu oddechowego, wywołując stany zapalne i przewlekłe podrażnienie zatok.
• pyłki roślinne – alergie na pyłki są szczególnie dokuczliwe zwłaszcza w okresie wiosennym i letnim. Gdy organizm reaguje na pyłki jako na alergeny, błona śluzowa zatok i nosa produkuje więcej śluzu, prowadząc do obrzęku i uczucia zatkania nosa. W efekcie powstaje środowisko sprzyjające rozwojowi stanów zapalnych i infekcji bakteryjnych, co wywołuje bóle zatok taki jak w przypadku innych zanieczyszczeń.
• zanieczyszczenia chemiczne – długotrwałe wdychanie substancji chemicznych, takich jak dym tytoniowy, spaliny samochodowe czy lotne związki organiczne (VOC), również może powodować podrażnienie błon śluzowych i zaostrzać stany zapalne w zatokach. Te zanieczyszczenia mogą nie tylko zwiększać ryzyko infekcji, ale także przyczyniać się do rozwoju przewlekłego zapalenia zatok.

Oprócz zewnętrznego zanieczyszczenia powietrza na zatoki wpływa także wilgotność powietrza w pomieszczeniach. Suche, klimatyzowane powietrze wysusza błony śluzowe, co zmniejsza ich zdolność do samooczyszczania. Natomiast nadmierna wilgotność sprzyja rozwojowi pleśni, której zarodniki mogą powodować reakcje alergiczne i bóle zatok.

Jakie są objawy problemów z zatokami szczękowymi?

Ból zatok wywołany przez zanieczyszczenia powietrza, to nie jedyny objaw problemów w obrębie tych struktur. W praktyce mogą być one różnorodne i często przypominają symptomy zwykłego przeziębienia. To, po czym najczęściej można poznać zapalenie zatok, to:

• nawracające bóle głowy, zwłaszcza w okolicach czoła, skroni, nosa i policzków, nasilający się szczególnie podczas schylania się lub rano,
• uczucie zatkanego nosa,
• przewlekły katar,
• zaburzenia węchu i smaku,
• uczucie zmęczenia, osłabienia i ogólnego złego samopoczucia.

W przypadku, gdy powyższe objawy utrzymują się przez dłuższy czas, warto skonsultować się z lekarzem, aby odpowiednio zdiagnozować problem i wdrożyć leczenie.

Jak chronić zatoki przed zanieczyszczeniami powietrza?

Ochrona przed zanieczyszczeniami powietrza jest kluczowa w zapobieganiu problemom z zatokami. Oto kilka kroków, które można podjąć, aby zmniejszyć ich negatywny wpływ na zdrowie:

• monitorowanie jakości powietrza – pomocne w tym są specjalne aplikacje lub serwisy internetowe, do których warto zaglądać, planując aktywności na świeżym powietrzu, by uniknąć negatywnego wpływu smogu na zdrowie zatok.
• używanie maseczek ochronnych – gdy jakość powietrza jest zła, a nie można uniknąć przebywania na zewnątrz, warto korzystać z maseczek wyposażonych w filtry antysmogowe, filtrujące szkodliwe pyły i zanieczyszczenia,
• nawilżanie powietrza – zbyt niska wilgotność powietrza to częsty problem, zwłaszcza w sezonie grzewczym. Stosowanie nawilżaczy powietrza pomaga utrzymać jego odpowiednią wilgotność, co wspiera naturalne mechanizmy ochronne zatok,
• wietrzenie pomieszczeń – choć zanieczyszczenia z zewnątrz mogą być groźne, w powietrzu w zamkniętych pomieszczeniach również mogą znajdować się szkodliwe substancje. Regularne wietrzenie pozwala pozbyć się m.in. kurzu, roztoczy czy oparów chemikaliów z farb i mebli.

Diagnostyka bólu zatok

Jeśli objawy wskazujące na problemy z zatokami utrzymują się mimo wdrożenia profilaktyki, należy skonsultować się z lekarzem. Diagnostyka problemów z zatokami może obejmować:

• wywiad i badanie fizykalne – lekarz ocenia nasilenie objawów i ich charakter. Badanie fizykalne obejmuje ocenę nosa i zatok, a także miejsc, w których pacjent odczuwa ból,
• tomografia komputerowa CBCT – w przypadku przewlekłych problemów z zatokami lekarz może zlecić badania obrazowe, takie jak stożkowa tomografia komputerowa (CBCT). Pozwalają one uzyskać dokładny obraz zatok i zidentyfikować zmiany takie jak polipy, torbiele czy inne nieprawidłowości, mogące być przyczyną dolegliwości,
• testy alergologiczne – w przypadku podejrzenia, że ostry ból zatok czołowych może być wywołane przez alergię, lekarz może zlecić testy pomagające zidentyfikować konkretne alergeny odpowiedzialne za stany zapalne.

Zanieczyszczenia powietrza, takie jak smog, pyłki i chemikalia, mogą znacząco wpływać na zdrowie zatok, prowadząc do przewlekłych stanów zapalnych i nawracającego ostrego bólu zatok. Odpowiednia profilaktyka, monitorowanie jakości powietrza oraz unikanie kontaktu z zanieczyszczeniami mogą pomóc w ochronie przed tymi dolegliwościami. W przypadku przewlekłego lub ostrego bólu zatok czołowych warto skonsultować się z lekarzem i wykonać badania takie jak tomografia komputerowa.

Zapraszamy na badanie tomograficzne zatok w Krakowie w pracowni Skanai. Wykorzystujemy nowoczesny tomograf stożkowy CBCT i zaawansowane metody diagnostyczne, wspierane przez algorytmy AI. Dzięki temu pomagamy lekarzom postawić właściwe rozpoznanie przyczyny bólu zatok i wdrożyć skuteczne leczenie.

Bibliografia:

1. Lek. M. Wiercińska, Zapalenie zatok przynosowych: przyczyny, objawy i leczenie, Mp.pl, 30.09.2022, dost. 20.10.2024 
2. M. Kaźmierczak, Ważne słowa o smogu, Mp.pl, 15.12.2022, dost. 20.10.2024