CBCT, czyli stożkowa tomografia komputerowa, to technologia obrazowania, która zdobyła szerokie uznanie, szczególnie w stomatologii, ortodoncji, laryngologii oraz chirurgii szczękowo-twarzowej. Główną zaletą CBCT jest zdolność do obrazowania małych i precyzyjnych struktur, takich jak zęby, szczęki, kości twarzoczaszki, stawy skroniowo-żuchwowe, zatoki przynosowe oraz kanały nerwowe. W porównaniu do tradycyjnej tomografii komputerowej (CT), tomografia stożkowa wykorzystuje mniejsze dawki promieniowania, co sprawia, że jest to metoda bezpieczniejsza dla pacjentów.
Technologie te różnią się między sobą zarówno zastosowaniem, jak i jakością obrazów oraz dawką promieniowania, jaką otrzymuje pacjent. Jakie jeszcze różnice między CBCT a CT są istotne z punktu widzenia pacjenta? Kiedy wybrać tomografię stożkową, a kiedy tomografię komputerową?
CBCT vs. tradycyjna tomografia komputerowa CT – podstawowe różnice
1. Zasada działania
Tomografia stożkowa (CBCT) wykorzystuje stożkową wiązkę promieniowania rentgenowskiego, która wykonuje pełen obrót wokół głowy pacjenta, rejestrując obrazy z wielu kątów jednocześnie. Zebrane dane są przetwarzane w trójwymiarowy obraz o wysokiej rozdzielczości. Z kolei tomografia komputerowa (CT) działa na zasadzie emitowania przez urządzenie promieni rentgenowskich, które przechodzą przez ciało pacjenta, które następnie są rejestrowane przez detektory po drugiej stronie tomografu. System obraca się wokół pacjenta, tworząc wiele przekrojów ciała, przetwarzanych komputerowo w trójwymiarowy obraz.
2. Dawka promieniowania
Jednym z kluczowych aspektów, który różni CBCT od tradycyjnej tomografii komputerowej, jest dawka promieniowania.
- CBCT charakteryzuje się znacznie niższą dawką promieniowania. Dzięki stożkowemu kształtowi wiązki rentgenowskiej CBCT pozwala uzyskać trójwymiarowy obraz przy mniejszym obciążeniu radiacyjnym dla pacjenta. Oznacza to, że tomografia stożkowa jest zawsze bezpieczniejszym wyborem pod względem przyjmowanej przez pacjenta dawki promieniowania. Jest to szczególnie istotne w sytuacji, gdy konieczne jest wykonanie wielu badań w stosunkowo krótkim czasie i u pacjentów, którzy muszą poddawać się regularnym kontrolom.
- CT generuje wyższą dawkę promieniowania ze względu na sposób, w jaki zbierane są dane obrazowe. Tradycyjne tomografie komputerowe mogą emitować od 50 do nawet 500 razy większą dawkę promieniowania niż CBCT, w zależności od rodzaju badania i parametrów ekspozycji.
3. Jakość obrazu i szczegółowość
W ciągu kilku dekad rozwoju technologii tomografii stożkowej możliwe stało się nie tylko uzyskanie obrazów równie ostrych, jak przy tradycyjnej tomografii, ale nawet ją przewyższających. Obecnie zaawansowane tomografy CBCT oferują lepszą jakość obrazu niż większość dostępnych na rynku tomografów tradycyjnych. Dzięki nim powstają zdjęcia o bardzo wysokiej rozdzielczości, co pokazują nowoczesne urządzenia używane w Skanai. Warto wybrać CBCT w sytuacji, gdy konieczne jest obrazowanie struktur twarzoczaszki – zębów, kości, stawów czy zatok przynosowych. Wśród zalet CBCT należy wymienić przede wszystkim możliwość szybkiej oceny obrazu już w trakcie badania. Dzięki temu możliwa jest natychmiastowa korekta lub nawet powtórzenie skanu, gdy zajdzie taka potrzeba.
Zaletą CT jest z kolei możliwość dokładnego obrazowania tkanek miękkich, jednak obecnie to CBCT bez wątpienia przewyższa jakością tradycyjną tomografię w przypadku obrazowania małych i precyzyjnych struktur, takich jak: zęby, szczęki, kości twarzoczaszki, stawy skroniowo-żuchwowe, zatoki przynosowe oraz kanały nerwowe. Tomografia komputerowa pozwala również na uzyskanie obrazów o różnej grubości przekrojów, co umożliwia szczegółową ocenę zmian patologicznych.
- Tomografia stożkowa znacząco poprawiła swoją jakość obrazu, zwłaszcza w zakresie struktur twarzoczaszki. Nowoczesne urządzenia CBCT, takie jak te używane w Skanai, oferują bardzo wysoką rozdzielczość, co czyni je szczególnie skutecznymi w obrazowaniu zębów, kości, stawów czy zatok przynosowych. Kluczową zaletą CBCT jest możliwość szybkiej oceny obrazu już w trakcie badania, co umożliwia natychmiastową korektę lub powtórzenie skanu w razie potrzeby. To sprawia, że CBCT jest obecnie preferowanym wyborem w diagnostyce struktur twarzoczaszki, gdzie precyzja i szybkość są kluczowe.
Na zdjęciu przykład tomografu stożkowego w Skanai
- Z kolei tomografia komputerowa (CT) oferuje wysoką jakość obrazu, szczególnie w przypadku tkanek miękkich. CT jest idealny do diagnostyki bardziej skomplikowanych struktur, takich jak narządy wewnętrzne, mózg czy układ naczyniowy. Umożliwia także uzyskanie obrazów o różnych grubościach przekrojów, co pozwala na dokładną ocenę zmian patologicznych.
Na zdjęciu przykład tradycyjnego tomografu komputerowego
4. Czas badania i komfort pacjenta
Jedną z podstawowych różnic między tomografią stożkową a tradycyjną tomografią jest czas potrzebny na wykonanie badania. W przypadku tradycyjnego tomografu pacjent musi leżeć nieruchomo wewnątrz tomografu przez kilka, a nawet kilkanaście minut, co dla wielu osób może być trudne – szczególnie starszych, z niepełnosprawnościami lub z klaustrofobią. Z kolei wykonanie skanu metodą CBCT trwa zaledwie kilkanaście sekund. W dodatku pacjent nie musi leżeć, gdyż badanie odbywa się w pozycji stojącej lub siedzącej. Krótka ekspozycja sprawia, że badanie jest mniej stresujące dla pacjenta. Zmniejsza się też ryzyko powstawania artefaktów ruchowych, co korzystnie wpływa na jakość obrazu.
Kiedy wybrać CBCT, a kiedy tomografię komputerową?
Różnice między CBCT a CT sprawiają, że znajdują one nieco inne zastosowanie w diagnostyce. CT wykorzystywana jest przede wszystkim tam, gdzie potrzebujemy uzyskać obraz tkanek miękkich i narządów wewnętrznych. Dlatego warto wybrać tomografię komputerową w ocenie zmian nowotworowych, urazów wielonarządowych czy problemów neurologicznych.
Z kolei tomografia CBCT znalazła zastosowanie przede wszystkim w diagnostyce stomatologicznej, laryngologicznej i w chirurgii twarzoczaszki. Kiedy wybrać CBCT? Przede wszystkim przy:
- diagnostyce i planowaniu leczenia stomatologicznego – np. przy leczeniu kanałowym, implantacji czy w chirurgii szczękowej,
- ocenie wszystkich zatok,
- diagnostyce stawów żuchwowo-skroniowych, np. gdy konieczna jest ocena ich struktury, wykrycie zmian zwyrodnieniowych czy anomalii anatomicznych,
- ocenie dróg oddechowych, np. przy ocenie bezdechu sennego.
Tomografia stożkowa a tradycyjna tomografia – co wybrać?
Kiedy wybrać CT, a kiedy CBCT? Decyzja o wyborze między tomografią stożkową a tradycyjną tomografią powinna opierać się na kilku kluczowych aspektach:
- Rodzaj badania – CBCT jest najlepszym wyborem, jeśli konieczna jest szczegółowa ocena struktur kostnych. Z kolei tomografia komputerowa może się lepiej sprawdzić w badaniu tkanek miękkich i narządów wewnętrznych;
- Dawka promieniowania – jedną z głównych różnic między CBCT a CT jest dawka promieniowania, jaką otrzymuje pacjent. Dlatego to pierwsze będzie bezpieczniejszym wyborem w sytuacji, gdy konieczne jest wykonanie wielokrotnych badań lub u pacjentów z grupy szczególnie wrażliwej na promieniowanie (np. dzieci i osoby w ciąży);
- Komfort pacjenta – wielu pacjentów ma trudności z leżeniem nieruchomo przez dłuższy czas. CBCT oferuje w takiej sytuacji większy komfort, skracając czas badania i eliminując potrzebę leżenia.
Czytaj także: Co warto wiedzieć o promieniowaniu w diagnostyce obrazowej?
Zarówno tomografia stożkowa, jak i tradycyjna tomografia komputerowa, to zaawansowane technologie diagnostyczne, bez których trudno sobie wyobrazić nowoczesną medycynę. Dzięki znacznemu rozwojowi, CBCT stało się wysoce cenionym narzędziem, szczególnie w diagnostyce twarzoczaszki. Z drugiej strony, CT pozostaje niezastąpiona w ocenie tkanek miękkich. Dlatego decyzję o wyborze rodzaju badania lekarz powinien podejmować na podstawie indywidualnych potrzeb pacjenta i rodzaju diagnozowanych schorzeń.
Jeśli potrzebujesz profesjonalnego badania CBCT, zapraszamy do naszej pracowni diagnostycznej Skanai.