Zapalenie zatok należy do powszechnych dolegliwości, dotykających zarówno pacjentów dorosłych, jak i dzieci. Może mieć ono zarówno postać ostrą, jak i przewlekłą, w której objawy choroby utrzymują się przez wiele tygodni lub miesięcy. Dla ich wyeliminowania niezbędna jest zarówno szczegółowa diagnostyka zapalenia zatok, jak i ustalenie przyczyn wystąpienia choroby. Te z kolei mogą być bardzo różnorodne – od infekcji po czynniki środowiskowe, takie jak zanieczyszczenie powietrza. Dlatego tak ważne jest, by udać się do odpowiedniego specjalisty, który potrafi rozpoznać objawy zapalenia zatok i zleci szczegółową diagnostykę.
Przyczyny zapalenia zatok
Objawy zapalenia zatok mogą pojawić się na skutek działania wielu czynników:
Infekcje wirusowe i bakteryjne, które mogą prowadzić do obrzęku błony śluzowej, a w dalszej kolejności do zamknięcia ujść zatok. W efekcie dochodzi do zalegania wydzieliny, co sprzyja namnażaniu się bakterii i rozwojowi przewlekłego stanu zapalnego.
Reakcje alergiczne, zwłaszcza na alergeny wziewne, które mogą powodować stany zapalne błony śluzowej nosa i zatok.
Polipy i wady anatomiczne, takie jak wrodzone lub nabyte deformacje przegrody nosowej czy przerost małżowin nosowych.
Czynnikiem bezpośrednio wpływającym na kondycję dróg oddechowych jest także zanieczyszczenie powietrza. Na rozwój przewlekłego i ostrego zapalenia zatok szczególnie narażeni są mieszkańcy dużych miast – w tym Krakowa, w którym bardzo duży problem stanowi smog. Zawiera on cząstki pyłów i szkodliwych związków chemicznych, działających drażniąco na błonę śluzową nosa i zatok.
Po czym poznać zapalenie zatok?
Zapalenie zatok manifestuje się szeregiem objawów, których intensywność zależy przede wszystkim od stopnia nasilenia choroby. Najczęściej są to:
- uczucie zatkanego nosa i związane z nim utrudnione oddychanie,
- ból i uczucie ucisku w okolicy zatok przynosowych, szczękowych lub czołowych, tj. w okolicy czoła, kości policzkowych i oczu,
- wydzielina z nosa o różnym zabarwieniu, zależnym od przyczyny choroby,
- pogorszenie węchu,
- ból głowy nasilający się przy pochylaniu,
- kaszel, mogący nasilać się w nocy, wskutek spływania wydzieliny do gardła,
- gorączka i osłabienie, jeśli doszło do infekcji bakteryjnej lub wirusowej.
Czy zapalenie zatok samo mija?
Zapalenie zatok może mieć zarówno formę ostrą, jak i przewlekłą. Objawy ostrego zapalenia zatok mają zwykle dość duże nasilenie, jednak z reguły utrzymują się nie dłużej niż kilka tygodni. Najczęściej ustępują też po zastosowaniu leczenia objawowego lub (w przypadku infekcji bakteryjnej) antybiotykoterapii.
W przypadku przewlekłego zapalenia zatok objawy mogą utrzymywać się znacznie dłużej, nawet powyżej kilkunastu tygodni. Mogą być przy tym mniej nasilone; pacjenci jednak często skarżą się na uczucie przewlekłego zatkania nosa, bóle głowy czy nawracające infekcje górnych dróg oddechowych.
To, ile trwa zapalenie zatok, zależy przede wszystkim od podłoża problemu. W przypadku infekcji objawy mogą ustąpić samoistnie; jeśli jednak utrzymują się dłużej niż 10-14 dni, wskazana jest konsultacja lekarska.
Jak sprawdzić, czy mam zapalenie zatok?
Diagnostyka zapalenia zatok obejmuje przede wszystkim wywiad lekarski, badanie fizykalne oraz badania obrazowe. Podstawą jest badanie laryngologiczne, pozwalające ocenić stan błony śluzowej nosa i ujść zatok. Często wykonuje się również endoskopię nosa, która umożliwia bezpośrednią ocenę jamy nosowej i wykrycie ewentualnych polipów oraz nieprawidłowości w jej budowie.
Wśród badań obrazowych należy z kolei wymienić przede wszystkim CBCT, czyli stożkową tomografię komputerową. Stanowi ona jedną z najdokładniejszych metod obrazowania zatok.
CBCT – dlaczego jest polecane w diagnostyce zatok?
CBCT (Cone Beam Computed Tomography) to nowoczesna metoda obrazowania, która pozwala uzyskać trójwymiarowy obraz zatok przynosowych. Tomografia CBCT oferuje:
Ekspozycję na niską dawkę promieniowania – jest to szczególnie istotne w przypadku konieczności częstego wykonywania badań, np. przy przewlekłym zapaleniu zatok,
Krótki czas badania – wykonanie skanu trwa zaledwie kilkanaście sekund, co zwiększa komfort pacjenta,
Wysoką jakość obrazowania – CBCT umożliwia dokładną ocenę struktur anatomicznych w obrębie jamy nosowej i zatok, ułatwiając wykrycie obrzęków, polipów czy innych nieprawidłowości, mogących wywoływać objawy zapalenia zatok przynosowych,
Możliwość precyzyjnej oceny drożności ujść zatok – szczególnie istotne przy diagnostyce przewlekłego zapalenia zatok i kwalifikacji do leczenia operacyjnego.
Zapalenie zatok to często występująca dolegliwość, powodowana przez wiele czynników – od infekcji, poprzez reakcje alergiczne, po zanieczyszczenia znajdujące się w powietrzu. Może mieć ono zarówno postać ostrą, jak i przewlekłą. Różnicowanie to jest kluczowe dla wdrożenia skutecznego leczenia. Z tego powodu specjaliści w ocenie zapalenia zatok wybierają badania obrazowe, takie jak Tomografia komputerowa CBCT zatok w Skanai w Krakowie.
Źródła:
- M. Arcimowicz, Ostre zapalenie zatok przynosowych w codziennej praktyce, Polish Journal of Otolaryngology, 4/2021, 31.08.2021, dost. 16.02.2025
- M. Świerczyńska-Krępa, Z. Świerczyński, F. Mejza, Zapalenie zatok przynosowych, Mp.pl Interna – mały podręcznik, 15.07.2024, dost. 16.02.2025
- E.O. Meltzer, D.L. Hamilos, Zapalenie błony śluzowej nosa i zatok przynosowych – diagnostyka i leczenie: streszczenie najnowszych wytycznych, Medycyna po dyplomie 3/2012, dost. 16.02.2025